Cranendonck heeft een geschiedenis die ver teruggaat als het gaat om het opvangen van mensen. Vanaf 1956 werd de Nassau-Dietzkazerne gebouwd en deze heeft tot aan 2005 huisvesting geboden aan (Duitse) militairen. Vanaf eind jaren ’80 tot 2016 bood Cranendonck ook onderdak aan zo’n 300 asielzoekers in Budel-Dorplein. Zij verbleven in het Rijksmonument De Cantine in Budel-Dorplein. In 2014 kwam daar ook een asielzoekerscentrum bij in de voormalige Nassau-Dietzkazerne, gelegen tussen Budel en Maarheeze. In 2017 heeft de gemeenteraad ingestemd met het definitief ophogen van de bewoningscapaciteit naar 1500 plaatsen voor een periode van tien jaar. ELAN stemde destijds tegen dit voorstel, omdat wij tegenstander waren van een grootschalig asielzoekerscentrum in onze plattelandsgemeente.
Het raadsbesluit is door het college van B&W en het COA uitgewerkt in een bestuursovereenkomst, waarin afspraken en wederzijdse verplichtingen zijn opgenomen. De einddatum van de bestuursovereenkomst is 8 februari 2028.
De huidige situatie
Het COA is thans gevestigd op de Nassau-Dietzkazerne op basis van een ontheffing van het bestemmingsplan (welke nog altijd alleen de bestemming ‘defensieterrein’ toestaat. Deze ontheffing kon in juli 2014 (toen het asielzoekerscentrum zich vestigde in de kazerne) voor maximaal 10 jaar worden verleend. Dat betekent dat de ontheffing van het bestemmingsplan 10 jaar later, dus op 1 juli 2024 eindigt. Vanaf dat moment verblijft het asielzoekerscentrum ‘illegaal’ op de Nassau-Dietzkazerne en zal zij haar activiteiten moeten staken en verwijderen.
Het COA heeft in december 2020 een verzoek aan de gemeenteraad voorgelegd. Daarmee beoogde zij de wijziging van het bestemmingsplan van (een deel van) het terrein te bewerkstelligen, zodat er definitief een AZC gevestigd zou kunnen worden in Cranendonck. Vanwege het ontbreken van draagvlak onder de inwoners en de lokale politiek, heeft het COA in 2021 besloten om dit verzoek weer in te trekken. Op het moment van schrijven heeft de gemeente geen toekomstplannen van het COA in behandeling.
De overlast
Sinds de vestiging van het asielzoekerscentrum in 2014 is de overlast die door bewoners van het AZC wordt veroorzaakt, geleidelijk aan toegenomen. De aanmeldstraat die in 2018 zijn intrede deed, speelde hierbij een substantiële rol. Het aanmeldcentrum heeft ervoor gezorgd dat de toestroom van ‘veiligelanders’ in Cranendonck sterk toenam. En daarmee nam ook de overlast sterk toe. Met name de kernen Maarheeze en Budel kregen én krijgen het zwaar te verduren. Dagelijks krijgen inwoners te maken met fietsendiefstal, winkeldiefstal, diefstal uit garages of huizen, geweld tegen inwoners, steekpartijen, aanrandingen, onzedelijk gedrag jegens vrouwen en meisjes, belaging (veelal jegens vrouwen/meisjes), openbare dronkenschap, drugsgebruik en zwartreizen in de trein. Het is zelfs zo erg dat diverse mensen niet meer het station in Maarheeze durven te gebruiken, vanwege de aldaar heersende onveiligheid.
De gemeente en het COA probeerden tevergeefs de afgelopen jaren de overlast terug te dringen. Zo zijn er de volgende maatregelen genomen: extra politie, extra boa’s, een ketenmarinier, een functionaris bewonerscontact, een buurtpreventieteam en stewards rondom het station Maarheeze. Deze maatregelen hebben onvoldoende gewerkt, waardoor inwoners nog steeds dagelijks overlast ondervinden. Inwoners voelen zich onveilig in hun eigen woon- en leefomgeving. Hierdoor is het draagvlak voor een AZC in onze gemeente tot een nulpunt is gedaald en onherstelbaar beschadigd.
Het raadsbesluit van 8 maart 2022
In de gemeenteraadsvergadering van 8 maart 2022 werd gestemd over een initiatiefvoorstel van ELAN. Het initiatiefvoorstel beoogde aan te sturen op beëindiging van de AZC-activiteiten op de voormalige Nassau-Dietzkazerne per 1 juli 2024 en de inwoners van Cranendonck inspraak te geven over de toekomst van het gebied van de Nassau-Dietzkazerne.
Het initiatiefvoorstel werd – na een amendement – unaniem door alle partijen aangenomen en luidt:
– Niet mee te werken aan de huidige plannen van het COA om te komen tot een langdurig grootschalig AZC, COL (centrale opvanglocatie) en POL (procesopvanglocatie).
– Het huidige AZC en COL en POL in Cranendonck per 1 juli 2024, op het moment dat de vergunning afloopt, te beëindigen en tot die tijd alle middelen in te zetten om het Rijk en COA te bewegen om de overlast en onveiligheid optimaal te beperken.
– De komende jaren te gebruiken om samen met de eigenaar en de inwoners te onderzoeken wat zij als toekomstige bestemming zien voor de voormalige legerplaats in Cranendonck en daarmee de gebiedsontwikkeling voor het hele gebied weer op te pakken.
Het bovenstaande betekent dat de exploitatie van het AZC per 1 juli 2024 zal moeten worden beëindigd door het verlopen van de ontheffing van het bestemmingsplan. Bovendien wil de gemeenteraad door middel van een bevolkingspeiling van de inwoners horen wat zij met het gebied van de voormalige Nassau-Dietzkazerne willen. Als ELAN conformeren wij ons aan de uitslag van die bevolkingspeiling. Dat is wat ons betreft de meest zuivere vorm van democratie. Wethouder Driessen – de verantwoordelijk wethouder voor het organiseren van deze bevolkingspeiling – heeft de boodschap gekregen deze bevolkingspeiling te realiseren.
Wijziging landelijk beleid
Het kabinet is bezig om wetgeving voor te laten bereiden die het kabinet meer mogelijkheden te geven om asielopvang te forceren (de spreidingswet). Hoewel onduidelijk is hoe de wetgeving er precies uit gaat zien, heeft de Staatssecretaris in een Kamerbrief laten weten gemeenten desnoods te willen dwingen tot het bieden van asielopvang voor asielzoekers. Volgens het laatste nieuws wordt de ‘spreidingswet’ medio september 2023 voorgelegd aan de Tweede Kamer.
Inwonersonderzoek Toekomst Asielopvang in Cranendonck
In februari/maart 2023 heeft in Cranendonck een inwonersonderzoek plaatsgevonden. Het inwonersonderzoek kwam voort uit door ELAN ingediend initiatiefvoorstel van 8 februari 2022 (zie hierboven). Uit het inwonersonderzoek blijkt (onder meer) dat 55% van de Cranendonckers geen asielopvang meer wil in Cranendonck. Het rapport vindt u hieronder:
Rapport Inwonersonderzoek AZC Cranendonck
En nu?
Het college van B&W heeft de opdracht van de gemeenteraad om met alle betrokkenen rondom het asielzoekerscentrum in Cranendonck in overleg te gaan. Dit zal niet alleen de staatssecretaris zijn, maar ook het COA en Defensie. Het college van B&W heeft bij monde van wethouder Hennie Driessen (ELAN) toegezegd dat in die gesprekken voor het college de uitslag van het inwonersonderzoek leidend is. In oktober ’23 komt het college van B&W met een terugkoppelingsdocument waarmee duidelijkheid wordt geschept wat uit de gesprekken komt.