Tijdens de gemeenteraadsvergadering van 2 juli 2024 werd de concept bestuursovereenkomst tussen de gemeente en het COA besproken. ELAN had daarbij de volgende inbreng tijdens de vergadering:
“Voorzitter,
Het was 17 mei 2016 toen een meerderheid van de toenmalige gemeenteraad koos vóór een AZC. Toen op 8 februari 2018 het contract met het COA werd ondertekend had Cranendonck zich ook daadwerkelijk voor de duur van tien jaar met een mogelijke verlenging van vijf jaar verbonden aan een AZC met 1500 opvangplaatsen. In 2019 ondertekende het toenmalige college van B&W een tweede contract met het COA. Het doel van dit contract was om tot een langdurige samenwerking met elkaar te komen. In het tweede contract staat een contractperiode vermeld: tien jaar met TELKENS een verlenging van vijf jaar. Dat ene woordje – telkens – betekent dat Cranendonck niet voor de duur van tien jaar aan een AZC gebonden is, maar voor onbepaalde tijd! De raad had hiertoe geen opdracht gegeven of op enige wijze daarvoor toestemming gegeven. Ik verwoordde het tijdens de adviescommissie als een grove fout.
ELAN heeft altijd tegen dit grootschalige AZC gestemd. Een grootschalig AZC past simpelweg niet bij de kleine plattelandsgemeente die Cranendonck is. Maar stilzitten was niet de rol die wij voor ons weggelegd zagen. Daarom zijn we in maart 2022 met een initiatiefvoorstel gekomen. De vergunning die in 2014 was afgegeven was voor ons het aanknopingspunt; die was namelijk afgegeven voor de duur van tien jaar en zou de eerste mogelijkheid worden voor de gemeente om het AZC te kunnen sluiten. De gemeenteraad besloot unaniem dat dit de weg was die ingezet moest worden. Daarnaast zouden we de inwoners betrekken bij de plannen; een langgekoesterde wens van ELAN.
De inwonersraadpleging die in maart/april 2023 werd uitgevoerd, werd leidend gemaakt bij de onderhandelingen met het COA. Want onderhandelen was nodig; de gemeente had namelijk ten aanzien van de contracten helemaal geen sterke juridische positie. De uitslag van de inwonersraadpleging gaf een goed beeld waar Cranendonck voor staat ten aanzien van het asieldossier. De onderhandelingen hebben uiteindelijk geleid tot het nieuwe contract die vandaag bij deze raad voorligt.
Toen we twee weken geleden het nieuwe contract in de adviescommissie behandelden heb ik drie scenario’s uiteengezet: instemmen met het contract, niet instemmen met het contract of niet instemmen met het contract en naar de rechter stappen.
Na ruim 50 vragen vanuit ELAN hebben we voldoende duidelijkheid van de juridische experts ontvangen om te concluderen dat een rechtszaak grote risico’s kent; de kans dat de gemeente een rechtszaak verliest is vrij groot, het duurt vele jaren en de financiële gevolgen kunnen oplopen tot tientallen miljoenen aan schadevergoedingen en juridische kosten. Een erfenis die ELAN niet wil doorgeven aan de inwoners van Cranendonck.
Voorzitter, voordat ik op ons definitief oordeel kom wil ik namens ELAN dank uitspreken aan Hennie Driessen als portefeuillehouder, burgemeester Roland van Kessel, het team van ambtenaren en de advocaten van het advocatenkantoor Crince le Roy advocaten. Ik zette het twee weken terug in een treffende beeldspraak: het onderhandelen moet voor jullie zijn geweest alsof je probeerde te dansen met gebonden voeten. Nog los dat de het thema AZC vast en zeker ook gevolgen had en heeft voor jullie privéomgeving.
Maar dan. Het oordeel van ELAN. Vanaf de start van de asieldiscussie in Cranendonck heeft ELAN hetzelfde standpunt gehad: géén grootschalig AZC in Cranendonck. En dat standpunt is onveranderd gebleven. Dat wil niet zeggen dat ELAN tegen iedere vorm van opvang is. Een kleinschalig AZC dat past bij de grootte van deze plattelandsgemeente, met vluchtelingen die dankbaar zijn voor de veilige omgeving die wij hen kunnen bieden, en met vluchtelingen die respect tonen naar onze inwoners, dat zou een mogelijkheid voor ons kunnen zijn. De kleinschaligheid zorgt voor een betere balans en een breder draagvlak wat de inwoners van Cranendonck, maar ook de vluchtelingen zelf ten goede komt. Als we dan kijken naar het contract dat nu voorligt komt dit onvoldoende tegemoet aan ons standpunt. Nóg 4 jaar 1500 opvangplekken en daarna nog tien jaar 960 opvangplekken valt voor ons binnen de categorie ‘grootschalig’. Het COA is wat ons betreft onvoldoende tegemoetgekomen aan de wensen van de gemeente.
Wat moet er gebeuren? De signalen dat Defensie terugkeert naar de Nassau-Dietzkazerne worden steeds sterker. Dat een kazerne in Cranendonck draagvlak heeft, bleek al uit het inwonersonderzoek, 64% steunt dit en nog eens 22% steunt dit onder voorwaarden.
Ook hebben de partijen in het nieuwe kabinet stevige uitspraken gedaan over het asieldossier. Wij gaan deze partijen daaraan houden, in het belang van Cranendonck. Daarnaast willen we in gesprek met Jeroen Dijsselbloem, de burgemeester van de gemeente Eindhoven als voorzitter van het regionaal overleg asielopvang. We missen de motivatie en moed van diverse gemeenten in deze regio om hun aandeel te leveren op het gebied van asielopvang. De regio heeft de komende jaren grote plannen en verwacht dat er wordt samengewerkt, en dat Cranendonck daaraan, ook financieel, deelneemt. ELAN vindt dat Cranendonck er nu alleen voor staat. Nieuwe opvangplekken binnen de regio komen er maar mondjesmaat, en andere gemeenten lijken het wel prima te vinden. Die opstelling dient te veranderen. Je kunt niet alleen de lusten willen. De lasten zul je ook moeten dragen.
Het voorgaande maakt dan ook voorzitter dat we een amendement zullen indienen met onze wensen en bedenkingen en dat we tegen het ondertekenen van deze nieuwe bestuursovereenkomst zijn.
En dan nog een laatste punt:
Het AZC was bij de verkiezingen in 2022 een belangrijk verkiezingsthema. Vanwege ons standpunt om dit AZC te sluiten kwam ELAN vrijwel zeker als grootste partij uit de verkiezingen. We hebben de afgelopen jaren alles geprobeerd om het AZC in zijn huidige vorm, met de bijbehorende overlast, in 2024 te sluiten. Moties, amendementen, initiatiefvoorstellen, WOO-verzoeken, gesprekken, memo’s, het leidde simpelweg niet tot de verandering die we voor ogen hadden. En als het niet lukt moet je dat ook eerlijk en open uitleggen aan de inwoners van Cranendonck. Namens ELAN zeg ik dan ook: sorry, ondanks onze inzet is het niet gelukt om het AZC in zijn huidige vorm in 2024 te sluiten.“