Cranendonck heeft een geschiedenis die ver teruggaat als het gaat om het opvangen van mensen. Vanaf 1956 werd de Nassau-Dietzkazerne gebouwd en deze heeft tot aan 2005 huisvesting geboden aan (Duitse) militairen. Vanaf eind jaren ’80 tot 2016 bood Cranendonck ook onderdak aan zo’n 300 asielzoekers in Budel-Dorplein. Zij verbleven in het Rijksmonument De Cantine in Budel-Dorplein. In 2014 kwam daar ook een asielzoekerscentrum bij in de voormalige Nassau-Dietzkazerne, gelegen tussen Budel en Maarheeze. In 2017 heeft de gemeenteraad ingestemd met het definitief ophogen van de bewoningscapaciteit naar 1500 plaatsen voor een periode van tien jaar. ELAN stemde destijds tegen dit voorstel, omdat wij tegenstander zijn van een grootschalig asielzoekerscentrum in Cranendonck.
Sinds de vestiging van het asielzoekerscentrum in 2014 is de overlast die door bewoners van het AZC wordt veroorzaakt, geleidelijk aan toegenomen. De aanmeldstraat die in 2018 zijn intrede deed, speelde hierbij een substantiële rol. Het aanmeldcentrum heeft ervoor gezorgd dat de toestroom van asielzoekers uit veilige landen in Cranendonck sterk toenam. En daarmee nam ook de overlast sterk toe. Met name de kernen Maarheeze en Budel kregen én krijgen het zwaar te verduren. Er zijn de afgelopen jaren diverse maatregelen genomen tegen de overlast: extra politie, extra boa’s, een ketenmarinier, een functionaris bewonerscontact, een buurtpreventieteam, straatcoaches en stewards rondom het station Maarheeze. Deze maatregelen hebben onvoldoende gewerkt, waardoor inwoners nog steeds dagelijks overlast ondervinden. Inwoners voelen zich onveilig in hun eigen woon- en leefomgeving. Een aantal inwoners in Cranendonck heeft zelfs de overlastsituatie aangegrepen en middels buurtpreventie bewaken zij de veiligheid van de inwoners en de lokale ondernemers.
Hieronder beschrijven wij de hoofdthema’s in het AZC dossier mét alle feiten daaromheen.
Contracten tussen de gemeente en het COA
Het raadsbesluit is door het college van B&W en het COA uitgewerkt in een overeenkomst, waarin afspraken en wederzijdse verplichtingen zijn opgenomen. De overeenkomst is getekend op 8 februari 2018 en heeft een looptijd van tien jaar. De einddatum van de overeenkomst is 8 februari 2028. Via deze link vindt u de Bestuursovereenkomst.
Bestuursovereenkomst COA-Gemeente Cranendonck
Het college van B&W van de gemeente Cranendonck heeft in 2019 een samenwerkingsovereenkomst ondertekend met het COA. De samenwerkingsovereenkomst heeft als doel om tot een herontwikkeling van de Nassau Dietz kazerne te komen. Via deze link vindt u de samenwerkingsovereenkomst.
Samenwerkingsovereenkomst COA-gemeente Cranendonck
Belangrijk om te begrijpen is dat in de bestuursovereenkomst de duur van het AZC op de Nassau-Dietzkazerne is opgenomen van ‘tien jaar met een mogelijke verlenging van vijf jaar”. In de samenwerkingsovereenkomst is de duur van het AZC bepaald op ‘tien jaar met telkens een verlenging van vijf jaar’. Waarom het woord ‘telkens’ in de samenwerkingsovereenkomst weten we niet. De gemeenteraad heeft daar nooit mee ingestemd. Uit diverse juridische adviezen blijkt dat het woord ‘telkens’ ervoor zorgt dat het AZC voor onbepaalde tijd is gevestigd op de Nassau-Dietzkazerne.
Vergunning(en)
Het COA is sinds 2014 gevestigd op de Nassau-Dietzkazerne op basis van een ontheffing van het bestemmingsplan (welke nog altijd alleen de bestemming ‘defensieterrein’ toestaat. Deze ontheffing kon in juli 2014 (toen het asielzoekerscentrum zich vestigde in de kazerne) voor maximaal 10 jaar worden verleend. Dat betekent dat de ontheffing van het bestemmingsplan 10 jaar later, dus op 1 juli 2024 eindigt. Vanaf dat moment verblijft het asielzoekerscentrum ‘illegaal’ op de Nassau-Dietzkazerne en zal zij haar activiteiten moeten staken en verwijderen.
Het COA heeft in december 2020 een verzoek aan de gemeenteraad voorgelegd. Daarmee beoogde zij de wijziging van het bestemmingsplan van (een deel van) het terrein te bewerkstelligen, zodat er definitief een AZC gevestigd zou kunnen worden in Cranendonck. Vanwege het ontbreken van draagvlak onder de inwoners en de lokale politiek, heeft het COA in 2021 besloten om dit verzoek weer in te trekken.
In juli 2023 deed het COA een nieuwe vergunningsaanvraag voor de verlenging van de AZC-locatie. Aanvankelijk had de aanvraag van het COA betrekking op de zogenoemde ‘kruimelgevallenregeling’, waardoor het college van B&W op de vergunningsaanvraag diende te beslissen. Het college van B&W was echter van mening dat de gemeenteraad diende te beslissen over de aanvraag. Het COA heeft deze beslissing voorgelegd aan de rechter. De rechter heeft uiteindelijk beslist dat het college van B&W dient te beslissen op de vergunningsaanvraag (zoek op: ECLI:NL:RVS:2024:2443 voor de uitspraak). Op 25 juni 2024 heeft het college van B&W de vergunning verleend.
Het raadsbesluit van 8 maart 2022
In de gemeenteraadsvergadering van 8 maart 2022 werd gestemd over een initiatiefvoorstel van ELAN. Het initiatiefvoorstel beoogde aan te sturen op beëindiging van de AZC-activiteiten op de voormalige Nassau-Dietzkazerne per 1 juli 2024 en de inwoners van Cranendonck inspraak te geven over de toekomst van het gebied van de Nassau-Dietzkazerne.
Het initiatiefvoorstel werd – na een amendement – unaniem door alle partijen aangenomen en luidt:
– Niet mee te werken aan de huidige plannen van het COA om te komen tot een langdurig grootschalig AZC, COL (centrale opvanglocatie) en POL (procesopvanglocatie).
– Het huidige AZC en COL en POL in Cranendonck per 1 juli 2024, op het moment dat de vergunning afloopt, te beëindigen en tot die tijd alle middelen in te zetten om het Rijk en COA te bewegen om de overlast en onveiligheid optimaal te beperken.
– De komende jaren te gebruiken om samen met de eigenaar en de inwoners te onderzoeken wat zij als toekomstige bestemming zien voor de voormalige legerplaats in Cranendonck en daarmee de gebiedsontwikkeling voor het hele gebied weer op te pakken.
Het bovenstaande betekende dat de exploitatie van het AZC per 1 juli 2024 zou moeten zijn beëindigd door het verlopen van de ontheffing van het bestemmingsplan. Bovendien wil de gemeenteraad door middel van een bevolkingspeiling van de inwoners horen wat zij met het gebied van de voormalige Nassau-Dietzkazerne willen. Als ELAN conformeren wij ons aan de uitslag van die bevolkingspeiling. Dat is wat ons betreft de meest zuivere vorm van democratie.
Inwonersonderzoek Toekomst Asielopvang in Cranendonck
In februari/maart 2023 heeft in Cranendonck een inwonersonderzoek plaatsgevonden. Het inwonersonderzoek kwam voort uit door ELAN ingediend initiatiefvoorstel van 8 februari 2022 (zie hierboven). Uit het inwonersonderzoek blijkt (onder meer) dat 56% van de Cranendonckers die het onderzoek hebben ingevuld, geen asielopvang meer willen in Cranendonck. Het rapport vindt u hieronder:
Rapport Inwonersonderzoek AZC Cranendonck
Het college van B&W heeft de opdracht van de gemeenteraad gekregen om met het COA en andere betrokkenen in onderhandeling te gaan over de toekomst van het AZC in Cranendonck.
Update juli 2024
In juli 2023 heeft ELAN ingestemd met een initiatiefvoorstel waarmee o.a. aan wethouder Driessen werd verzocht om de uitslag van het inwonersonderzoek leidend te laten zijn in de onderhandelingen. In oktober 2023 is het college van B&W met een tussentijds verantwoordingsdocument naar de gemeenteraad gekomen waarmee duidelijkheid werd gegeven over de voortgang van de onderhandelingen. Het rapport van bevindingen vindt u via de volgende link:
Op 2 juli 2024 is het onderhandelingsresultaat aan de gemeenteraad voorgelegd. Het onderhandelingsresultaat is neergelegd in een nieuwe bestuursovereenkomst. Die vindt u hier: Concept Bestuursovereenkomst Gemeente Cranendonck – COA. ELAN heeft tegen de nieuwe bestuursovereenkomst gestemd. Ons standpunt leest u hier: https://elan-cranendonck.nl/?p=3762.
Weer terug naar een actieve militaire kazerne?
Als een donderslag bij heldere hemel publiceerde het Ministerie van Defensie op 15 december 2023 het programma Ruimte voor Defensie. Daarin schrijft Defensie onder andere (pagina 123):
“Ingebruikname kazerne Budel en uitbreiden Weerterheide, gemeente Cranendonck/Weert.
Gebruik van de kazerne in combinatie met oefenen op Weerterheide is gewenst. Gebruik van oefenterrein
vraagt om faciliteiten op of nabij de kazerne. zoals tankvoorzieningen, afspuitplaats en (infra) faciliteiten. Op dit
moment is Budel een belangrijke opvanglocatie van het COA, waarbij gesproken wordt over langjarige voortzetting. Met
Budel als alternatief in het planMER is er geen besluit genomen over het eventueel aanpassen van de huidige functie of
het combineren van beide functies, al dan niet gefaseerd in de tijd. De omvang van het oefenterrein is te klein om te kunnen opwerken voor de taakstelling conform het huidige landoptreden. Voor meerdere oefenterreinen geldt dat ze niet meer geschikt zijn om op niveau IV (compagnie, 100 tot 150 militairen) te trainen, terwijl ze daar in het verleden wel geschikt voor waren. De benodigde fysieke ruimte voor niveau IV is gegroeid door nieuwe middelen en wijze van optreden.
Noodzaak: Om het trainen van het landoptreden te kunnen faciliteren en daarmee gereedstelling garanderen zijn deze
gronden nodig. Momenteel ontbreken essentiële faciliteiten in de nabijheid van het oefenterrein die de oefenwaarde van
Weerterheide vergroten. Om het trainen van het landoptreden te kunnen faciliteren en daarmee gereedstelling te
waarborgen, is een groter oefenterrein noodzakelijk.
Ruimte/milieubeslag: De benodigde kazernefaciliteiten kunnenop het eigen terrein van de kazerne in Budel. Voor het vergroten van het oefenterrein, zijn nieuwe gronden nodig.
Kwantificering: Niet gekwantificeerd, voor kazerne gebruik is Defensie ook deels afhankelijk van het toekomstig
gebruik van het COA. Met Budel als alternatief in het planMER is er echter geen besluit genomen over het eventueel
aanpassen van de huidige functie of het combineren van beide functies, al dan niet gefaseerd in de tijd”.
Zie via deze link het hele rapport: Notitie Ruimte Ministerie van Defensie
Het inwonersonderzoek heeft ook gevraagd wat de inwoners ervan vinden als het Nassau-Dietzterrein (weer) zou worden ingericht als militaire kazerne. 64% van de inwoners die het inwonersonderzoek hebben ingevuld geven aan hier positief tegenover te staan. 22% Geeft aan hier positief tegenover te staan, maar wel onder voorwaarden zoals maatregelen tegen (verkeers)overlast en geen negatief effect op het woningaanbod. 7% van de inwoners staat negatief tegenover een militaire kazerne op het Nassau-Dietzterrein.
Wat dit alles gaat betekenen voor de toekomst van de Nassau-Dietzkazerne is nog niet zeker. Uiteraard gaan we deze ontwikkelingen wel nauw op de voet volgen.
De Wet gemeentelijke taak mogelijk maken asielopvangvoorzieningen ( Spreidingswet)
Op 23 januari 2024 stemde de Eerste Kamer – in navolging van de Tweede Kamer – in met de spreidingswet. De spreidingswet is ingetreden op 1 februari 2024. Met de spreidingswet heeft het kabinet een middel in handen om de asielopvang over het land te verdelen. Gemeenten krijgen tot 1 november 2024 de tijd om in overleg met de provincie en andere gemeenten de asielopgave te verdelen. Cranendonck heeft reeds een overeenkomst met het COA en huisvest een asielopvang (zie hiervoor). De opgave voor Cranendonck voor het bieden van opvangplekken is 125. We bieden nu dus fors meer opvangplekken, maar, zoals gezegd, gebeurt dat op basis van de huidige overeenkomsten tussen het COA en de gemeente. Of de spreidingswet daadwerkelijk Cranendonck gaat helpen is koffiedik kijken. De toekomst zal dat uitwijzen.